Wilkołak – bestia w ludzkiej skórze. Animizm jest protoplastą wyżej zorganizowanych wierzeń. Jest założeniem pierwotnym strukturyzującym systemy przed religijne. Tłumaczył niewyjaśnione zjawiska przyrody i pozwalał utożsamiać się z nimi. Kult Wilkołaka jest zjawiskiem leżącym u podstaw kształtowania się świadomości religijnej pierwotnej wspólnoty plemiennej. Demon jest obecny w wielu europejskich kulturach.
Szczególne znaczenie w wierzeniach ma wizerunek wilka. Wiele mitologii zawiera postaci bogów, których atrybutem zwierzęcym jest wilk. Najlepszym przykładem jest mitologia Rzymian i ich mit o powstaniu stolicy imperium; bóg podziemi Hades, często przedstawiany był w wilczej skórze. Zwierze, przez swój tryb życia i nawyki, stało się protoplastą postaci słynnego demona.
Wilkołak wyglądem przypomina oczywiście wilka, a właściwie stanowi hybrydę − wilka i człowieka. Dysponował nadnaturalną siłą, a muskularne ciało pokrywała zwierzęca sierść.
Zasięg kultu obejmował sporą część Europy. W demona wierzono wśród Słowian, Germanów i Celtów.
Przez podobieństwo znaczeniowe słów używanych w wielu europejskich językach, można domniemać o jednym źródle mitu i etymologii nazwy demona.
Człowiek zmieniał się w Wilkołaka nocą. Księżyc wpływał na bestię, kusząc ją i potęgując objawy. Najmocniej działał księżyc w pełni. Przemiana wiązała się z przeogromnym cierpieniem. Wierzono, że Wilkołakiem można stać się za sprawą rzuconej klątwy, lub inny Wilkołak mógł powołać do życia następnego demona, gryząc człowieka. Ugryzienie nie było mordercze. Miało na celu zaszczepienie zła w człowieku.
Motyw wilkołactwa stał się popularny dzięki literaturze i współczesnemu filmowi. Sztuka doprowadziła do ewolucji postaci, obdarzając ją w różnych odmianach coraz to nowym zestawem cech i mocy. Często przedstawia się, w literaturze i filmach, Wilkołaki jako antagonistów Wampirów. Są dla nich bardzo niebezpieczne. Ugryzienie Wilkołaka jest niebezpieczne dla Wampira i może go uśmiercić.
Niezwykle niebezpieczne dla Wilkołaka jest srebro. Współcześnie, srebrna kula wystrzelona z broni palnej potrafi uśmiercić kreaturę, wcześniej zapewne radzono sobie srebrnymi sztyletami lub inną bronią tnącą. Poza tym niewiele jest rzeczy mogących zagrozić Wilkołakowi. Jest odporny na ból i nawet rozległe rany nie powodują zgonu.
Jak większość schedy po słowiańskich kultach, wiara w demony stała się obiektem szykan kościoła. Wilkołaki zostały pominięte i zbagatelizowane. Większość bogatej historii religii została wrzucona do jednego worka, okrzyknięta diabłem i obłożona klątwą.
Wilkołaki jednak zakorzeniły się w tradycji ludowej i literaturze. Zajęły poczesne, w niej, miejsce
